Eren Koca – İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’nın Karayolları Trafik Kanunu’nda yapılacak düzenlemelere ilişkin açıklamasında faaliyete geçecek mobil uygulama ile vatandaşların radar bölgelerini görebileceğini belirtmişti. Bu açıklamaların ardından navigasyon uygulamalarının “polis noktası bildirimi” özelliği tartışmalara neden oldu. Google Haritalar, polis bildirimleri uygulamasını yenileyip “Hız Tuzağı” seçeneği yerine, çok daha kapsamlı “Polis” bildirim özelliğini getirmişti. Artık uygulamada bunun yerine “Polis” seçeneği bulunurken, kullanıcılar sadece radar bölgelerini değil tüm polis noktalarını paylaşabiliyor. İnternette yer alan farklı bazı uygulamalarda ise benzer şekilde polis noktası bildirimi, çevirme, güvenlik uygulaması yapılan yerlerin bildirimleri yer alıyor. Bu durumun kamu güvenliği açısından risk oluşturabileceğini değerlendiren uzmanlar Milliyet’e şunları söyledi:
‘Suçluya yol gösterir’
Türk-Alman Üniversitesi Ceza Hukuku Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Kemal Yıldız: Karayolları Trafik Kanunu’nun 51. maddesinin 5. fıkrasına göre hız sınırlarının aşılıp aşılmadığını, tespit etmekte kullanılan cihazların yerini tespit veya sürücüyü ikaz eden her türlü cihazın imalı, ithali ve araçlarda bulundurulması yasaktır. Aynı maddenin 6. fıkrasına göre bu cihazları imal, ithal etme, araçlarında bulunduranlar için para ve hapis cezası öngörülmüştür. Muhtemelen bu yasak/ceza ve Devlet yetkililerinin bu yöndeki talepleri doğrultusunda Google Haritalar uygulamasından radarların yerlerini göstermeye son verdi. Eğer bu uygulama sabit polis noktalarını değil de anlık polis noktalarını gösteriyorsa, suç şüphelisi kişilerin kolluk denetimlerinden kaçmaları konusunda bir kolaylık sağlayacaktır.
‘Kanuni boşluk var’
Avukat Merve Uçanok: Bu konuda esasen bir kanuni boşluk var. Radar cihazlarının frekans vb. ayarlarını bozacak cihazlar kullanarak ceza kesilmesini engelleyen sürücüler için kanunda ayrıca ceza öngörülmüş. Ancak haritalarda yer belirtmek tam olarak bu ihlali oluşturmadığından hukuki boşluk doğuyor.
‘Güvenlik açısından risk’
Bilişim Hukukçusu Sefa Karcıoğlu: Hız sınırını tespit eden cihazların yani radarların kullanılmadan önce sürücüler uyarı levhalarıyla uyarılmalıdır. Nitekim Yargıtay’da yol kullanıcılarına önceden bilgilendirme yapılması gerektiğini belirtmektedir. Harita uygulamalarının bu kapsamda kullanılması yasaldır. Haritalar üzerinden polis noktalarını gören kişilerin bu noktaları tercih etmemesi ise bir güvenlik açığı oluşturabilir.
‘Bazı ülkelerde yasak’
Adli Bilişim Uzmanı Mustafa Sansar: Aslında bu özellik dünyada uzun zamandır kullanılıyor. İlk olarak ABD, İngiltere gibi ülkelerde 2019’da test edilmeye başlanmış. Türkiye’de de 2020 gibi bazı kullanıcılar bu özelliği kullanmaya başlamış. Bazı ülkelerde polisin yerini göstermek yasak. Türkiye’de şu an için yasal bir engel görünmüyor ama bu durum tartışmalı.
‘Cezayı etkisiz kılabilir’
Adli Bilişim Uzmanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık: Teknik olarak bu sistem, kullanıcıların paylaşımıyla işliyor. Bir kullanıcı bu bildirimleri gördüğünde, ilgili güzergâhta bir denetim olduğunu anlayarak rotasını değiştirebilir. Cezai uygulamaları etkisiz hale getiren bir alt yapıya hizmet ediyor.
‘Kurnazlık kültürümüz var’
Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Barış Erdoğan: Maalesef Keloğlan hikayeleriyle kültürel kodlarımızda cisimleşen ‘kurnazlık kültürü’müz var. Devleti daha çok denetleyen ve mesafeli bir otorite olarak algılayan vatandaş onun kurallarını çiğnemeyi kendince meşrulaştırıyor. Böyle kişiler gemisini yürüten kaptan olarak onaylanıyor. Oysa bu anlayış toplumsal güveni ve birlikte yaşama ahlakını alt üst ediyor. Kendi çıkarı uğruna başkasının hayatını riske atmayı ‘uyanıklık’ olarak görmeye başladığımız anda toplum olarak çözülmenin eşiğine geliriz. Bu nedenle sadece yasal yaptırımlar değil toplumsal vicdanı da yeniden inşa etmemiz şart.
